Beste mevrouw,
Onze dochter is anderhalf jaar oud. Ze kan soms erg driftig zijn en huilt dan lang door; ook als er niets meer aan de hand is. We hebben haar een paar keer op de gang gezet om 'af te koelen'. Dit werkte een keer. Maar laatst ging het fout. Ze huilde hartverscheurend en riep om papa en mama. Na een minuut of twee werd het te erg en deed mijn man de gangdeur open. Ze 'smeet' de deur zowat open en keek ontzettend angstig. Dat is wel het laatste wat we willen: haar bang maken. Graag willen we uw advies.
Beste ouders,
Wanhoop
Het ’driftig’ worden van uw dochter is een uiting van diepe wanhoop en hulpeloosheid. Zij voelt zich niet verstaan in haar behoeften en kan dat nog niet met woorden aan u vertellen. Ze heeft uw vriendelijkheid, liefdevolle aandacht en begrip nodig zodat ze in haar gevoelens en behoeften gehoord wordt. Het is erg belangrijk te achterhalen wat haar tot de wanhoop dreef en welke onderliggende behoeften u negeerde, maar ze mag NOOIT gestraft worden voor haar wanhoop. Met het op de gang zetten straft u haar twee keer met afwijzing. Eerst voor het niet begrijpen dan met het op de gang zetten. Zo geeft u geen blijk van belangstelling voor de onderliggende oorzaak die meestal te maken heeft met behoeften aan autonomie en waardigheid. Uw kind krijgt zo de boodschap mee dat de mensen van wie zij houdt en die zij hoort te vertrouwen haar pijn doen en ze krijgt een verkeerde voorstelling over wat liefde behoort te zijn. Om meer ‘driftbuien’ te voorkomen die de onzekerheid van uw dochter voeden is een empatisch hart nodig waarmee u haar uiting van pijn, wanhoop en angst kunt invoelen en haar volledig accepteert.
Waar empathie begint
Empathie begint daar waar u begrip krijgt voor het kleine meisje of jongetje dat u zelf eens was dat alleen met een uitbarsting van machteloze woede en wanhoop op moeders onbegrip kon reageren. Want het is echt uw eigen driftbui die geuit wordt met uw kind. De driftbui van uw dochter ‘triggert’ in u herinneringen (gevoelens) aan uw eigen moeder of vader en de onmacht, woede en andere emoties die u op dat moment voelt is niet echt op uw dochter gericht, maar bedoeld voor uw eigen ouders die u in machteloze woede brachten. Deze gevoelens moest u onderdrukken omdat er geen empathie voor u was. In het contact met uw kind kunnen deze gevoelens gewekt worden, maar u mag die woede niet op haar ontladen door haar te straffen omdat dit levenslange gevolgen heeft zoals u bij uzelf gemerkt heeft.
Maar uw dochter is niet verantwoordelijk voor uw emoties en ook niet de oorzaak. De oorzaak ligt in uw eigen geschiedenis. In uw woorden lees ik dwang en de behoefte haar te controleren zodat zij het gewenste gedrag gaat vertonen. Dat zij stopt met het uiten van haar wanhoop en doet wat u van haar wilt. De behoefte het kind te controleren met straf, regels, structuur en discipline is een hopeloze en eindeloze herhalingsdwang van de situatie met uw ouders waarbij het kind dat u was zijn (haar) authentieke zelf, zijn wil, behoeften en verlangens moest opgeven om de behoeften van zijn ouders te vervullen. Nu moet u zich bevrijden van deze compulsieve controledwang en authentiek met uzelf worden om uw kind te helpen dat ook te kunnen zijn.
Vijf stappen
De volgende vijf stappen kunnen u hierbij behulpzaam zijn. Deze wijzen u de weg naar ouderschap vanuit het hart. Niet vanuit de behoefte het kind te controleren met middelen die schuld en schaamte aanbrengen. Dat zijn heel pijnlijke gevoelens die een kind angstig en onzeker maken en het gevoel geven liefde onwaardig te zijn. Met controle wekt u verwarring op en angst en als u denkt dat uw actie ‘gewerkt’ heeft is dat niet waar. Het veroorzaakt wantrouwen en een verbroken verbinding tussen u en uw dochter en de vreugde en liefde van waaruit een kind leeft verdwijnt. Zonder vertrouwen in zijn ouders voelt het kind zich onzeker, eenzaam en geïsoleerd. Als we kinderen beperkingen opleggen en controleren dan leidt dat tot uitbarstingen van machteloze woede of tot onderdanigheid. Geheel ten onrechte kunt u denken dat ‘onze’ Bart of Sandra zo’n gemakkelijk kind is. Het kind onderdrukt zijn authentieke gevoelens van woede en pijn en schikt zich uit angst, zoals u dat vroeger ook deed.
Maar op die manier zorgen we voor een hele ongezonde situatie omdat onderdrukken van vitale emoties zeer stressvol is voor een kind en levenslange gevolgen heeft, zoals Candace Pert aantoonde in haar onderzoek naar het effect van onze emoties op het celniveau van ons lichaam. Onderdrukken leidt tot chemische verstoringen in de cellen die niet meer met elkaar kunnen communiceren. Want het lichaam heeft, om normaal te functioneren, de vrije stroom van emoties nodig die elkaar ook voortdurend afwisselen van woede, verdriet en vreugde. Vroeg of laat leidt het opleggen van beperkingen en het uitoefenen van controle over kinderen tot allerlei emotionele verstoringen zoals, dwangstoornissen, zelfverwonding, depressie, anorexia, drugsverslaving, agressie en nog veel meer. Maar ook tal van lichamelijke aandoeningen, zoals ontstekingen, diabetes, kanker, alzheimer, hartfalen enzovoort zijn voornamelijk het gevolg van stress die onderdrukken van authentieke emoties, zoals woede geeft. Dat weten we onder meer uit de ACE studies (The Adverse Childhood Experiences Study) dat trauma uit de kindertijd langdurige gezondheids en sociale gevolgen heeft. We kunnen toekomstige problemen voorkomen door het kind macht en zelfbestuur te geven en het vaardigheden te leren hoe het zijn emoties kan reguleren. We hoeven het kind niet te corrigeren of goede manieren te leren, maar het accepteren mét zijn gevoelens en behoeften.
Onderzoek gevoelens en gedachten
De eerste en ook de moeilijkste stap die we moeten nemen in antwoord op moeilijke situaties met onze kinderen is dat we aan onszelf moeten erkennen dat het gedrag van ons kind door onze eigen conditioneringen en onvrijheden uit onze kindertijd veroorzaakt wordt. Ik denk dat we alleen dan het kind eerlijk terzijde kunnen staan als we dat aan ons zelf kunnen toegeven. We moeten er dus aan werken dat deze oude, maar zeer krachtige reactiepatronen uit onze geschiedenis in de communicatie met ons kind geen rol spelen. Deze horen bij uw verleden en niet bij uw kind en u brengt pijn, angst, woede en stress aan als u deze gevoelens in de omgang met uw dochter niet kunt scheiden.
Geef u zelf zo duidelijk mogelijk de waarheid over uw eigen pijnlijke kinderjaren en herstel het emotionele contact met het kind dat u was door hem of haar liefde te geven, aandacht, respect en begrip voor uw emoties. Want als we weten welke liefde we zelf als klein kind nodig hadden weten we ook waar die liefde uit bestaat die onze kinderen nodig hebben. Door de geschiedenis van uw eigen kindertijd nauwkeurig te onderzoeken en door uw eigen authentieke gevoelens van woede en pijn te voelen in plaats van het kind dat in u leeft ontkennen durft u ook uw eigen houding en opvattingen te veranderen. Verbinding maken met de emoties van onze zeer vroege ervaringen vraagt tijd en psychische arbeid omdat ze onder angst voor onze ouders gevormd zijn vroeg in ons leven. Neem de tijd en forceert u niets want u bent aan het leren.
Bij elke lastige situatie die zich voordoet met uw (klein)kind houdt u de gevoelens die opkomen en de gedachten die uit die gevoelens voortkomen voor u zelf. U spreekt ze niet uit want ze kunnen uw kind pijn doen. Dus, voordat u op uw dochter reageert met ‘Nu moet je ophouden met (dit of dat) anders zet ik je op de gang om af te koelen’ kijkt u diep bij uzelf naar binnen en houdt een innerlijk gesprek. Vraag u af wat deze gevoelens en gedachten u over uw eigen kindertijd vertellen. Dat hoeft niet langer dan een minuut of zo te duren. Op een later tijdstip kunt u deze gevoelens en gedachten diepgaander onderzoeken en uw pijn en woede VOELEN en tot rouw komen dat uw ouders weinig of geen aandacht, respect en begrip hadden voor uw emoties en u empathie en onvoorwaardelijke liefde onthielden. Juist dit voelen brengt verandering in uw hart omdat u dichter bij uw ware zelf gekomen bent. Met het voelen van de oude pijn wordt u zich ervan bewust dat wie u écht bent onvoorwaardelijke liefde is die geen voorwaarden stelt aan het kind hoe het moet zijn of hoe het zich moet gedragen. Voelen van uw woede en andere emoties is de eerste stap naar verandering en naar empathie. Als we leren over onszelf groeit ook de empathie voor ons kind. Met deze stap begrijpt u meer van de uiting van angst, pijn en woede, omdat uw gevoeligheid voor wat er in uw dochter leeft groeit.
Aandacht geven
Wanneer u erin geslaagd bent uw eigen gevoelens en gedachten te scheiden van het moment met uw dochter kunt u de tweede stap nemen en uw kind aandacht geven. U ziet in dat uw gevoelens en gedachten niets met uw kind te maken hebben en kunt nu empatisch contact met uw kind leggen. Wees aanwezig voor uw kind om te reageren op haar behoeften. U bent dus beschikbaar als ze u nodig heeft. Aandacht geven is een onderdeel van empathie en liefde en het vereist een volledig accepteren van het kind. U volgt de richting die uw kind aangeeft en beantwoord haar (zijn) manier van verbinding en accepteert haar eigen manier waarop ze dingen ziet of wil zien. Dat geeft diepe wederkerige genegenheid en liefde.
Luisteren
In de derde stap luistert u gefocust met uw volle aandacht en tijd naar wat er in uw kind omgaat. Plaats uzelf op gelijke hoogte met uw kind en maak oogcontact en gevoelscontact. Kijk haar liefdevol aan. Wees nabij zonder woorden. We luisteren met aandacht voor de afzonderlijke persoon die een kind is en daarvoor hebben we empathie nodig. Met uw dochter meevoelen is haar als apart individu zien. Een persoon die onafhankelijk van u is. Niet een verlengstuk van uzelf of een voorwerp waar u mee kunt doen wat u maar van haar wilt. U moet de behoefte voelen dat u graag bij haar wilt zijn en haar (en niet uzelf) echt wilt helpen. Probeert u zich in gedachten te verplaatsen in de belevingswereld van uw kind en stel uzelf vragen hoe u zich als klein kind zou voelen in dezelfde situatie en hoe u bejegend wilt worden.
Raden en benoemen van gevoelens
In de vierde stap raadt en benoemt u de gevoelens en behoeften van uw kind. U probeert het gevoel van het kind in uzelf te herkennen en dat te bevestigen. U helpt haar deze gevoelens volledig te uiten zodat haar verwonding kan helen. Wat ging er vooraf aan de uitbarsting van uw dochter? Was de onderliggende oorzaak de behoefte aan autonomie?Wilde ze bijvoorbeeld haar eigen eten opscheppen en verhinderde u haar dat? Wilde zij zichzelf wassen en nam u dat van haar over?Was haar behoefte aan waardigheid in het geding omdat u haar commandeerde dit of dat te doen of niet te doen? Pakte u haar bij de arm en haalde haar van de trap? Had ze uw aanmoediging nodig de kraan open te draaien om haar appel te wassen? Een behoefte is voor een kind, net als voor een volwassene, een belangrijke waarde die vervulling nodig heeft om zich veilig en happy te voelen. Wanneer de behoeften van een kind niet vervuld worden beleeft het kind dat als liefde onwaardig zijn. Deze beleving doet pijn en veroorzaakt lijden.
Jonge kinderen kunnen hun behoeften nog niet uitstellen en ook niet zelf bevredigen en hebben uw hulp hierbij nodig. Vanuit het plezier dat het u geeft en liefde bent u bereid uw activiteiten, telefoon of afwas, te onderbreken als uw kind een behoefte kenbaar maakt. Want wat kan er belangrijker zijn dan het gevoel van uw kind dat u van haar houdt? Liefde, zoals aandacht of tedere geruststelling, waar het kind op moet wachten is geen echte liefde. Met het ouder worden van uw kind zal het in staat zijn en bereid aan sommige van uw behoeften tegemoet te komen, maar laat het initiatief bij het kind zodat het vertrouwen heeft dat uw liefde onvoorwaardelijk is en zij het niet hoeft te verdienen. Respecteer altijd het ‘ja’ of ‘nee’ van uw kind. Het is namelijk niet vanzelfsprekend dat ze uw verwachtingen en behoeften vervult.
Wanneer u weet waardoor uw dochter van streek raakte kunt u de feiten die zich voordeden benoemen. Praat met haar over haar gevoelens op een manier die ze niet aandikt en breng niet uw eigen zienswijze in wat ze zou kunnen, moeten of behoort te doen. Want hiermee geeft u aan dat u haar gevoelens en behoeften niet accepteert en wilt veranderen. U ontneemt haar dan de kans autonoom en onafhankelijk te worden en versterkt gevoelens van onzekerheid, angst en beschaming. Uw dochter heeft het voortouw en zij heeft u geen toestemming gegeven de regie over haar leven over te nemen. Door haar geboorte heeft u ervoor gekozen vrijwillig op haar behoeften te reageren en haar groei en ontwikkeling niet in de weg te staan en haar met liefde te koesteren. Dat bent u aan haar verplicht.
Met het benoemen van de feiten helpt u het jonge kind op een krachtige manier zichzelf te begrijpen omdat u benoemt wat het kind echt voelt. Dat kan op de volgende manier klinken:
- “Je bent boos hè want je wilde zelf je eten opscheppen.”
- “Je bent verdrietig hè dat oma van je wegging. Dat wilde je niet want je vond het gezellig met haar.”
- Ik zie dat je blij bent dat tante komt want je springt op en af de bank en je hebt een tekening voor haar gemaakt.”
- “Je bent heel boos dat mama (papa) je niet begrepen heeft en jou op de gang zette. Dat wilde je niet hè”? Dat was verkeerd van mama jou op de gang te zetten want dat deed jou pijn. Dat mag mama nooit meer doen.” Gevolgd door een liefdevolle knuffel (check voorzichtig of ze hiervoor open staat want het gaat om de integriteit van het lichaam van uw kind en zij bepaalt of ze geknuffeld wil worden en door wie): “Zal ik jou een hele grote knuffel geven”? Gevolgd door tedere woordjes als: “Ik vind jou een hele grote lieverd.”
Als u zegt: “Mama is aan het leren jou goed te begrijpen” en “Wil je mama zeggen als ik je niet goed begrepen heb”? erkent u uw fouten en dat het u spijt zodat ze zich veilig kan voelen en vrij zich te uiten. Deze woorden kunnen voor het kind een teken zijn dat het zich veilig kan voelen u aan uw belofte te herinneren en haar ongenoegen aan u kenbaar te maken als het eens mis gaat. Zonder angst te hebben voor het verlies van uw liefde als het zich authentiek uit, omdat u zich kwetsbaar toont, haar niet bekritiseert, oordeelt, advies geeft of haar op andere gedachten wilt brengen. Als u uw fouten eerlijk aan uw kind kunt toegeven hoeft het kind zich niet meer schuldig te voelen en gaat er een helende kracht uit van deze woorden. Want het zijn juist schuldgevoelens waarop zeer veel depressies berusten in het volwassen leven.
Met het benoemen van haar gevoelens en behoeften kunnen de boosheid, angst, pijn, verdriet en beschaming de vrije loop krijgen. Verbaal en non-verbaal. Hierdoor krijgt het kind grip op zijn emoties. Het kind hoeft zijn emoties niet opgekropt in zijn lichaam vast te houden en de spanning kan zijn lichaam verlaten en komt weer in balans. Door te luisteren naar de woede en pijn van uw kind en aan haar te erkennen wat er gebeurde door te ontdekken waar ze behoefte aan had kan zij door haar emoties heen komen en verder gaan en de driftbuien verdwijnen. Laat haar deze gevoelens geheel uiten. Hiermee geeft u haar het vertrouwen en kan ze leren dat ze haar eigen problemen die op haar pad komen zelf kan oplossen.
Voor jonge kinderen zoals uw dochter is het benoemen van gevoelens en behoeften een zeer krachtige en veilige manier haar eigen gevoelens serieus te nemen, te begrijpen en te ordenen. Deze stap is zeer belangrijk omdat het kind leert dat zijn gevoelens er toe doen bij zijn ouders en grootouders. Dat ze interesse in haar (hem) hebben en haar gevoelens serieus nemen. Het kind leert zichzelf te begrijpen, omdat zijn emoties voor zijn ouders betekenis hebben en zijn gevoelens en behoeften op de voorgrond plaatsen. Zo raakt men niet afgesneden en vervreemd van zijn ware gevoelens, zoals dat bij ons gebeurde. Luisteren en benoemen zijn onderdelen van empathie en liefde. Het zorgt voor vertrouwen tussen ouders en kind en creëert een diepe verbondenheid. Op deze manier heelt u tegelijkertijd ook uw eigen driftbui die u ongetwijfeld vroeg in uw leven gebeurde en op onbegrip stuitte bij uw eigen vader of moeder.
Benoemen is beslist niet een andere manier om uw kind te controleren, of haar af te leiden van haar ontdaan zijn en een andere richting op te sturen. Het contact met de eigen emoties is voor ons mensen geen overbodige luxe, maar onmisbaar om goed voor onszelf te kunnen zorgen en beschermen en vreedzaam te handelen. Dat weten we uit moderne neurologische studies, zoals van Antonio Damasio. Emoties komen het eerst in de ontwikkeling van ons brein en onze cognities komen daaruit voort. Als het kind geen empathie krijgt aan het begin van zijn leven verloopt de ontwikkeling van het brein anders dan gangbaar is. Het is dus van grote betekenis dat we kinderen al heel vroeg leren dat het recht heeft op zijn eigen gevoelens en gedachten. Een kind dat zijn authentieke gevoelens moet onderdrukken en wiens behoeften niet worden gehoord kan zich niet veilig en gelukkig voelen en is lichamelijk en psychisch in gevaar. We kunnen alle vormen van agressie en emotionele moeilijkheden bij kinderen voorkomen als we de onderliggende oorzaak begrijpen die altijd emotioneel van aard is en we tegemoetkomen aan de behoeften van het kind aan nabijheid, affectie, verbinding en autonomie en we doen dat uit onvoorwaardelijke liefde waarvoor we niets terug verwachten.
Als kinderen wat ouder zijn kunnen ze het benoemen van gevoelens als we iets gezegd of gedaan hebben juist als een ontkenning ervaren van hun behoefte aan autonomie en privacy. Wanneer een vriendje niet met uw zoon of dochter wil spelen en u zegt: “Je voelt je teleurgesteld, niet waar, want je had samen naar de speeltuin willen gaan” kan ze zeggen “Dat wil ik niet horen.” Zeg dan niets, maar geef het kind aandacht. Wees aanwezig en aandachtig. Als u niets zegt wil dat niet zeggen dat u geen belangstelling voor haar heeft. Zo blijft haarzelfvertrouwen en waardigheid intact. Een kind heeft de vrijheid te kiezen haar gevoelens bloot te geven of niet wanneer het van streek is.
De vijfde stap is dat u uw kind het vertrouwen geeft dat zij zelf in staat is haar problemen op te lossen. Dat doet u bijvoorbeeld door geen oplossingen voor haar aan te dragen als u haar gevoelens en behoeften bevestigd heeft: “Ik zal je wel even helpen de kralen weer aan de ketting te rijgen” of “Waarom ga je niet met je lego spelen?’ of “Als je niet ophoudt met huilen gaan we niet naar oma.” “Zet die boeken nu maar terug” Hiermee is het kind niet gelijkwaardig aan u en neemt u de regie over haar leven van haar over. Deze houding roept gevoelens bij het kind op van woede, pijn, beschaming angst en verdriet. Een kind dat zich vrij kan uiten zonder dat het moet voldoen aan de verwachtingen van haar ouders of moet leven naar hun emoties, conditioneringen en onvrijheden komen met hun eigen vragen, oplossingen en ideeën.
Pijn uit het verleden verwerken
U zegt dat uw dochter soms erg driftig is en dan lang doorhuilt ook als er ‘niets meer aan de hand’ is. Dat wijst erop dat zij zich vaker niet verstaan heeft gevoeld in haar gevoelens en behoeften en de actuele gebeurtenis van het op de gang zetten oude pijn naar boven brengt. Zij heeft op deze opeengestapelde gevoelens van angst, woede, pijn en verdriet nog geen grip kunnen krijgen, omdat ze nog niet doorgewerkt zijn. Dat wil zeggen dat zij ze nog niet vrij heeft kunnen uiten. Dit zorgt voor een gevoelsafstand tussen u beiden, is niet verbindend en het sluit haar authentieke gevoelens af. Helend en verbindend is wanneer u haar helpt haar gevoelens volledig de vrije loop te geven bij elke gebeurtenis die zich ook maar voordoet zodat deze niet meer in haar systeem onderdrukt en opgekropt blijven.
Met het bevestigen van haar gevoelens moedigt u het kind aan haar gevoelens te laten zien. Tegelijkertijd wordt hiermee het specifieke gevoel van het kind verbonden met de verwondende ervaring zodat ze toegang krijgt tot de oorspronkelijke oorzaak van haar leed. Zolang de feiten genegeerd blijven, wanneer u misschien zelf angst heeft voor de intensiteit van de gevoelens, kan het kind de pijnlijke ervaring van het op de gang gezet zijn niet zelf oplossen. Met het benoemen van haar gevoelens ontkent u de primaire oorzaak van de verwonding niet.
Spreek eerlijk met uw dochter over de huidige gebeurtenis en over een oude gebeurtenis die u zich herinnert waarin uw dochter ook ontdaan was, zoals het eerder op de gang zetten. U kunt nu de aanhoudende pijn benoemen en in relatie brengen met deze verwondende ervaring. Probeer uw kind niet te stoppen in zijn emoties of haar af te leiden met: “Zullen we naar de speeltuin gaan”? of “Kom, dan gaan we bij de bakker iets lekkers halen.” Want dat is alleen bedoeld om uzelf de onplezierige situatie te besparen en het probleem verdwijnt er niet mee omdat de ware behoefte van het kind niet benoemd wordt en gevoelens onderdrukt blijven.
U kunt bijvoorbeeld zeggen: “Gisteren had mama jou ook niet begrepen en op de gang gezet en ik zie dat jij je verdrietig voelt en boos”. Dat was niet eerlijk van mama jou op de gang te zetten hè? De verzwegen verwonding kan nu genezen omdat ze niet langer opgesloten blijft in het lichaam en hoeft daarmee niet naar het onbewuste verplaatst te worden waar deze gevoelens voortwoekeren en ziek kunnen maken. Ze hoeft met het uiten de pijnlijke ervaring nu ook niet dwangmatig deze situatie te herhalen met het uitleven van haar woede op bijvoorbeeld een broertje, zusje of een kind in de supermarkt. Zo komt er weer emotioneel evenwicht in haar systeem. U zult merken uit de reactie van uw dochter dat zo’n eerlijk gesprek een positief effect heeft. Zij kan, door het volledig uiten van haar gevoelens, haar oude verwondingen helen. Hiermee geeft u haar het vertrouwen en kan ze leren dat ze haar eigen problemen die op haar pad komen zelf kan oplossen. Door te luisteren naar de woede en pijn van uw kind en aan haar te erkennen wat er gebeurde door te ontdekken waar ze behoefte aan had kan zij door haar emoties heen komen en verder gaan en de driftbuien verdwijnen. Het gaat er niet om dat u ergens schuld aan heeft, maar u bent onwetend over het belang van het uiten van gevoelens omdat u zelf als klein kind uw ware gevoelens moest onderdrukken en ontkennen.
Door uw dochter onvoorwaarlijke liefde te geven beschermt u haar waardigheid en haar keuzevrijheid en het voeren van haar eigen regie. Met deze vijf stappen volgt u de leiding van uw dochter en stelt u haar in staat op haar eigen unieke manier op te groeien en te zijn wie ze echt is of wil zijn. U leert haar in te voelen en haar van daaruit te ondersteunen bij haar ontwikkeling. Dat doet u door van uw kind te houden, maar niet van uw idee of gedachte hoe zij zich moet gedragen of moet worden. Dat is liefde zonder voorwaarden.
Tags:
